Na een soepele
grensovergang rijden we Cambodia in. Direct valt op dat de tweebaanswegen nog
wat minder (goed) geasfalteerd zijn dan in Laos, de huizen krakkemikkig met
veel zwerfvuil en winkeltjes vervangen zijn door rondreizende marskramers of
srv's. Ook zien we verschillende steenhouwerijen om de vele Boeddhabeelden te
vervaardigen. Voor 500 euro kun je ook een levensgroot standbeeld van jezelf
krijgen. De eerste paar dagen wordt al duidelijk dat het regenseizoen nog volop
aan de gang is. We krijgen regelmatig een flinke bui over ons heen. Het maakt
de wegen en steden ook behoorlijk modderig.
Cambodja is een nat land. Een heel
wegennet doorkruist het land waarbij veel wegen zo'n twee meter boven het
maaiveld liggen. De rest is bebouwd met rijst en merendeels onder water. De
huizen staan dan ook op palen en tussen de palen zijn vele hangmatten gespannen
die in het algemeen goed bezet zijn. Werken is niet iedereens hobby. Vervoer is
grotendeels per brommer met innovatieve opvattingen over gebruik van het
vehikel zowel als van het wegennet.
Alhoewel het verkeer rechts is geld
dit niet voor brommers en eigenlijk ook vaak niet voor auto's. Alle rijstroken
zijn open voor gebruik in elke richting. Stoplichten zijn intentieverklaringen.
Trottoirs mogen bij hoge uitzondering door voetgangers gebruikt worden.
Richting aangeven is voor Cissy’s en het recht is van de sterkste of degene met
stalen zenuwen. Na 28000 km in 17 landen vallen wij in de laatste categorie.
Van vier of vijf personen op één
brommertje kijken we sinds Laos al niet meer op. Maar de Cambodjanen hebben
massa vervoer tot nieuwe hoogtes weten op te stuwen. Wat te denken van iemand
die zoveel hooi op de brommer laadde dat het een rijdende hooiberg leek. Of die
mevrouw die een paar dozijn levende kippen aan het stuur had hangen en niet te
vergeten de persoon die drie volwassen levende varkens achter op de brommer had
gebonden.
Ook heel vernieuwend is de trekhaak die velen op de brommer hebben waardoor ze
opeens 20 personen kunnen vervoeren of zeven bedden of twee koeien of veertig
boomstammen of een hele Blokker winkel. Regelmatig halen wij iets in wat ons de
adem beneemt. Wel vragen we ons wel eens af of het ook nog kan remmen en wat er
dan gebeurt. Maar het is een kniesoor die zich daar druk om maakt.
De heuvels met
akkerbouw, bananen en (Chinese) rubberplantages in het noorden wijken snel om
plaats te maken voor het platte en natte land. Wat overblijft zijn geïsoleerde
heuvels (Pnoms). Het grootste deel van Cambodia staat aan het eind van de
regentijd geheel onder water. Goed voor de rijstproductie, maar lastig om te
wonen. Midden Cambodia bestaat eigenlijk uit een groot meer (Ton Sap), dat in
de natte tijd (nu dus) vanuit de Mekong tegen de stroom in gevoed 10 maal zo groot
is als in de droge tijd. Naast over de wegen vindt veel transport dan ook over
water plaats.
Ook hebben we nog
een bezoek gebracht aan een zijdefabriek waar we vol bewondering het proces
bekeken hebben. Er werd ons onder andere verteld dat de zijderupsen ook heel voedzaam
waren. Ipo en Frus konden het natuurlijk weer niet nalaten om deze lekkernijen
even te proberen. Het viel niet mee.
De eerste nacht
kamperen we - mede omdat er in noord Cambodja in de verre omtrek geen
guesthouse te vinden is. Kamperen in de tropen blijkt ook nu weer geen pretje.
Een rustig en droog plekje vinden is allereerst lastig (maar dat lukt ons
toch), zonder airco en fan is het in de 100% vochtigheid enorm zweten, de
bereide vegetarische maaltijd is in de schemer binnen een mum van tijd
omgetoverd in een maaltijd vol proteïnen van de torren, vliegen en muggen die
er spontaan invliegen. Rustig een boekje lezen of een kaartje leggen bij een
lamp werkt ook niet. Door het overvolle luchtverkeer is het zicht minder dan 1
meter. Kortom we liggen al ruim voor 9 uur zwetend en wel in de tent om de
ochtend af te wachten. Het zou wel eens een van de laatste kampementen kunnen
zijn geweest op deze reis, zeker in het licht van het feit dat overnachtingen
en eten hier zeer betaalbaar zijn. De lunch verzorgen we nog meestal zelf maar
ook brood scoren is steeds meer een uitdaging. Deze kant van de wereld eet
rijst.
Ook passeerden we
onderweg een verrassende verkeersdeelnemer. We besloten hem ruim baan te geven.
Een van de
indrukwekkende plekken in Cambodja zijn de herdenkingsplaatsen die we in en
nabij Phnom Penh bezoeken over de periode 1976-1979 met gruwelendaden van Pol
Pot met zijn rode Khmer - Tuol Sleng gevangenis (S21) en Killing fields van
Choeung Ek. Drie dagen na de verovering van de hoofdstad Phnom Penh wordt de
gehele bevolking daarvan geëvacueerd naar het platteland om landarbeider te
worden om zo de rijstproductie te verdrievoudigen. Een extreme variant van het
communisme. De elite wordt geëlimineerd. Velen sterven al in de eerste jaren.
De rijstproductie is gedaald in plaats van gestegen. Pol Pot en zijn regime
komen onder druk te staan en worden extreem repressief. In alle provincies
komen detentie/martelcentra en worden heel veel mensen vermoord. Uiteindelijk
is een miljoen mensen - een vijfde deel van de toenmalige bevolking - het
slachtoffer. Opvallend is dan ook dat er relatief weinig oudere Cambodjanen
zijn. Het is pijnlijk te beseffen dat dit alles zo recent nog heeft kunnen plaatsvinden.
Ook al was het regime
van Pol Pot in 1979 ten einde, de gevolgen waren nog lang niet voorbij. Pas in
2000 werd er weer door buitenlandse bedrijven geïnvesteerd en stroomden de
toeristen weer toe. De berechtiging van de hoogste leiders van de Rode Khmer
vond pas plaats in 2010 door het ECCC. Op dit moment is Cambodia nog steeds in
opbouw, ook met veel buitenlandse steun (Chinese investeringen) en van ngo's,
waarvan sommige zich richten op het opnieuw creëren van culturele activiteiten
(90% van de kunstenaars was na Pol Pot vermoord). In Phnom Penh, wat een erg
leuke en gezellige stad is (drukke markten, uitzicht op de Mekong, transport in
de tuk-tuk), bezoeken we in het museum een prachtige dansvoorstelling en in Battambang
een vermakelijke circusvoorstelling.
