Noord en Oost Cambodja

Na een soepele grensovergang rijden we Cambodia in. Direct valt op dat de tweebaanswegen nog wat minder (goed) geasfalteerd zijn dan in Laos, de huizen krakkemikkig met veel zwerfvuil en winkeltjes vervangen zijn door rondreizende marskramers of srv's. Ook zien we verschillende steenhouwerijen om de vele Boeddhabeelden te vervaardigen. Voor 500 euro kun je ook een levensgroot standbeeld van jezelf krijgen. De eerste paar dagen wordt al duidelijk dat het regenseizoen nog volop aan de gang is. We krijgen regelmatig een flinke bui over ons heen. Het maakt de wegen en steden ook behoorlijk modderig.

Cambodja is een nat land. Een heel wegennet doorkruist het land waarbij veel wegen zo'n twee meter boven het maaiveld liggen. De rest is bebouwd met rijst en merendeels onder water. De huizen staan dan ook op palen en tussen de palen zijn vele hangmatten gespannen die in het algemeen goed bezet zijn. Werken is niet iedereens hobby. Vervoer is grotendeels per brommer met innovatieve opvattingen over gebruik van het vehikel zowel als van het wegennet.

Alhoewel het verkeer rechts is geld dit niet voor brommers en eigenlijk ook vaak niet voor auto's. Alle rijstroken zijn open voor gebruik in elke richting. Stoplichten zijn intentieverklaringen. Trottoirs mogen bij hoge uitzondering door voetgangers gebruikt worden. Richting aangeven is voor Cissy’s en het recht is van de sterkste of degene met stalen zenuwen. Na 28000 km in 17 landen vallen wij in de laatste categorie.

Van vier of vijf personen op één brommertje kijken we sinds Laos al niet meer op. Maar de Cambodjanen hebben massa vervoer tot nieuwe hoogtes weten op te stuwen. Wat te denken van iemand die zoveel hooi op de brommer laadde dat het een rijdende hooiberg leek. Of die mevrouw die een paar dozijn levende kippen aan het stuur had hangen en niet te vergeten de persoon die drie volwassen levende varkens achter op de brommer had gebonden.
Ook heel vernieuwend is de trekhaak die velen op de brommer hebben waardoor ze opeens 20 personen kunnen vervoeren of zeven bedden of twee koeien of veertig boomstammen of een hele Blokker winkel. Regelmatig halen wij iets in wat ons de adem beneemt. Wel vragen we ons wel eens af of het ook nog kan remmen en wat er dan gebeurt. Maar het is een kniesoor die zich daar druk om maakt.

De heuvels met akkerbouw, bananen en (Chinese) rubberplantages in het noorden wijken snel om plaats te maken voor het platte en natte land. Wat overblijft zijn geïsoleerde heuvels (Pnoms). Het grootste deel van Cambodia staat aan het eind van de regentijd geheel onder water. Goed voor de rijstproductie, maar lastig om te wonen. Midden Cambodia bestaat eigenlijk uit een groot meer (Ton Sap), dat in de natte tijd (nu dus) vanuit de Mekong tegen de stroom in gevoed 10 maal zo groot is als in de droge tijd. Naast over de wegen vindt veel transport dan ook over water plaats.

Ook hebben we nog een bezoek gebracht aan een zijdefabriek waar we vol bewondering het proces bekeken hebben. Er werd ons onder andere verteld dat de zijderupsen ook heel voedzaam waren. Ipo en Frus konden het natuurlijk weer niet nalaten om deze lekkernijen even te proberen. Het viel niet mee.

 
De eerste nacht kamperen we - mede omdat er in noord Cambodja in de verre omtrek geen guesthouse te vinden is. Kamperen in de tropen blijkt ook nu weer geen pretje. Een rustig en droog plekje vinden is allereerst lastig (maar dat lukt ons toch), zonder airco en fan is het in de 100% vochtigheid enorm zweten, de bereide vegetarische maaltijd is in de schemer binnen een mum van tijd omgetoverd in een maaltijd vol proteïnen van de torren, vliegen en muggen die er spontaan invliegen. Rustig een boekje lezen of een kaartje leggen bij een lamp werkt ook niet. Door het overvolle luchtverkeer is het zicht minder dan 1 meter. Kortom we liggen al ruim voor 9 uur zwetend en wel in de tent om de ochtend af te wachten. Het zou wel eens een van de laatste kampementen kunnen zijn geweest op deze reis, zeker in het licht van het feit dat overnachtingen en eten hier zeer betaalbaar zijn. De lunch verzorgen we nog meestal zelf maar ook brood scoren is steeds meer een uitdaging. Deze kant van de wereld eet rijst.

 

Ook passeerden we onderweg een verrassende verkeersdeelnemer. We besloten hem ruim baan te geven.

Een van de indrukwekkende plekken in Cambodja zijn de herdenkingsplaatsen die we in en nabij Phnom Penh bezoeken over de periode 1976-1979 met gruwelendaden van Pol Pot met zijn rode Khmer - Tuol Sleng gevangenis (S21) en Killing fields van Choeung Ek. Drie dagen na de verovering van de hoofdstad Phnom Penh wordt de gehele bevolking daarvan geëvacueerd naar het platteland om landarbeider te worden om zo de rijstproductie te verdrievoudigen. Een extreme variant van het communisme. De elite wordt geëlimineerd. Velen sterven al in de eerste jaren. De rijstproductie is gedaald in plaats van gestegen. Pol Pot en zijn regime komen onder druk te staan en worden extreem repressief. In alle provincies komen detentie/martelcentra en worden heel veel mensen vermoord. Uiteindelijk is een miljoen mensen - een vijfde deel van de toenmalige bevolking - het slachtoffer. Opvallend is dan ook dat er relatief weinig oudere Cambodjanen zijn. Het is pijnlijk te beseffen dat dit alles zo recent nog heeft kunnen plaatsvinden.

Ook al was het regime van Pol Pot in 1979 ten einde, de gevolgen waren nog lang niet voorbij. Pas in 2000 werd er weer door buitenlandse bedrijven geïnvesteerd en stroomden de toeristen weer toe. De berechtiging van de hoogste leiders van de Rode Khmer vond pas plaats in 2010 door het ECCC. Op dit moment is Cambodia nog steeds in opbouw, ook met veel buitenlandse steun (Chinese investeringen) en van ngo's, waarvan sommige zich richten op het opnieuw creëren van culturele activiteiten (90% van de kunstenaars was na Pol Pot vermoord). In Phnom Penh, wat een erg leuke en gezellige stad is (drukke markten, uitzicht op de Mekong, transport in de tuk-tuk), bezoeken we in het museum een prachtige dansvoorstelling en in Battambang een vermakelijke circusvoorstelling.