Oezbeekse oases in de woestijn

Net als Turkmenistan bestaat Oezbekistan voor 80% uit laaggelegen vlak land, meestal woestijn en af en toe doorkruist door grote rivieren die vanuit het Pamir gebergte komen en daarin doodlopen. Grote historische en door de Russen aangelegde irrigatie infrastructuur van wijdvertakte kanalen, dammen en sluizen zorgen voor de basis voor landbouw. Het grootste deel wordt benut voor de katoenteelt, maar ook groente en fruit zijn hier in overvloed. Vooral de 400 soorten Oezbeekse meloenen zijn wereldberoemd. Het verhaal gaat dat meloenen uit Oezbekistan speciaal vervoerd werden naar de Sultan van Bagdad. Katoen,  hebben we intussen geleerd, is een plant met gele, roze en witte bloemen aan een struik, waar in september de katoen uit de vruchten komt en geoogst kan worden. Als de katoen geoogst moet worden is iedereen in het land verplicht om een handje te helpen. Ander werk wordt daarvoor neergelegd.

 

Wij komen dit keer in een recordtijd van 2.5 uur over de grens van Turkmenistan in Oezbekistan. Nog best lang wanneer je de enige bent die de grens over gaat.

Aan geld komen is in Oezbekistan ook weer een avontuur. Bij het eerste hotel wisselen we tegen de overheidskoers. Als we later het dubbele geboden krijgen gaan we daar natuurlijk gretig op in. Misschien iets te gretig. De geldwisselaar gaat er met onze 350 euro in  zijn luxe auto vandoor na ons verteld te hebben dat we een kopje thee kunnen drinken in zijn hotel op de hoek. Frus heeft het niet meer en denkt: die zien we nooit meer terug! Dit moet een goede wisseltruc zijn in ons nadeel. Gelukkig wordt het vertrouwen dat de rest van het gezelschap heeft, niet beschaamd en komt hij na een kwartiertje aanzetten met 10 centimeter Oezbeekse bankbiljetten. We kunnen weer even vooruit .... maar volgende keer kunnen we het geld beter tegelijkertijd oversteken.

Aan de machtige rivier de Amudarya (of voorheen Oxus genoemd) liggen in een uitgestrekte groene oase de steden Konya Urgench, Nukus en Khiva. Historische steden waar nog veel oude Islamitische architectuur en sfeer te proeven is. De hoge lemen stadsmuren van Khiva waar we op uitkijken vanuit ons hotel zijn prachtig, net als de smalle straatjes waaraan diverse madrassa's, moskeeën en mausolea te bezichtigen zijn. Hier zien we sinds een tijd weer groepjes westerse toeristen die deze plaatsen ook bezoeken. En dan zijn er ook weer de diverse winkeltjes waar souvenirs te koop zijn: aardewerk, zijde, allerlei hoofddeksels en tapijten.

Na een lange rit rijden we naar historische steden Buchara en daarna Samarqand. Steden die aan de kleinere rivier de Serafshan liggen. Ook deze steden zijn prachtig. Velen zijn ons op de zijderoute voorgegaan om deze steden te bewonderen in de huidige gedaante of in die van voor een van de verwoestingen. Vanuit het westen kwamen Alexander de Grote, Marco Polo en diverse Arabische reizigers. Maar ook uit China zijn er reisverslagen van reizigers op weg naar India zoals Xuangfang, ... en als laatste hebben de Russen hier na de "Great Game" 150 jaar hun invloed laten gelden. Het resultaat van de laatste periode is dat alcohol geschonken wordt, er geen oproep tot gebed klinkt en er steeds minder hoofddoeken te zien zijn.

Buchara is nu een rustige provinciestad met een mooi ommuurd fort en een eerste echte kameel voor op de foto. Daarnaast natuurlijk de nodige mausolea, madrassa's en moskeeën. Leuke bazaars en zelfs terrassen waar we lekker buiten kunnen zitten.

Samarqand is grootser en de hoofdstad onder het bewind van veroveraar Timur Lenk (Tamerlane). Met name het beroemde Registon, het plein met een drietal grote madrassas is indrukwekkend. Ook zijn de mausolea van Timur waar we bijna naast logeren, zijn familie en strijdmakkers indrukwekkend.

Net buiten de stad staan ook nog een sterren observatorium waar Uleg Beg -  Timurs kleinzoon - en zijn promovendi rondom 1400 na Chr. met een primitieve verrekijker of telescoop constructie de sterrenhemel preciezer dan ooit tevoren in kaart hebben gebracht. Hij moet erg hoog in de citation index staan want al 500 honderd jaar wordt zijn baanbrekende sterrenkundige werk geciteerd.

Na een dikke week steden en cultuur zijn we op weg naar Tadzjikistan waar ons een portie natuur te wachten staat. We zijn blij dat we dit lijken te gaan halen want het verkrijgen van goede benzine en diesel is regelmatig een uitdaging geweest. Oezbekistan is na de Russische tijd volledig aan het gas. Gas wordt gebruikt door personen auto's, maar ook door bussen en vrachtwagens waar wel 6 grote gascylinders op gemonteerd zijn.

De auto van Frus heeft het moeten doen met inferieure benzine (Euro 80) en die van Ipo met Ecodiesel. Beiden hebben af en toe in een obscure schuur de Russische restanten uit kleine vaatjes in hun tank moeten laten gieten om weer verder te geraken. Blij met de brandstof die we hebben gaan we op weg naar Tadzjikistan.

De laatste mooie etappe in Oezbekistan brengt ons in Denov dicht bij de grens met Tadzjikistan, waar we 'onthaalt' worden op het smerige hotel Euroasia uit de Russische tijd waar de bediening beneden peil -  zeg maar afwezig-  is en we ons ontbijt (droog brood en thee) apart moeten afrekenen.